Thursday 12 August 2010
Monday 9 August 2010
Anna -1995
Oryantasyon bozuklugu, cografi cehalet, kültürel olarak dogrudan Bati Avrupa'ya diktirilmis bakislar da nedeni olabilir benim o zamanaki durumumu aciklayan : Yani Litvanya, Estonya, Letonya üclüsünün Baltik denizinin oralarda, ilgimin tamamen disinda, bana sanki hep uzun bir kis uykusundan bir türlü uyanamayan ülkeler gibi gelmesi.
Pazar meydaninin, cicekciler kösesinde bir bankta oturuyorum, otobüsün gelmesine daha vakit var. Bir tarafimdaki bankta yasli Italyan göcmenler var. Diger tarafindaki bankta iki kadin kirik dökük Almanca'lari ile anlasmaya calisiyorlar. "Yok," diyor bir tanesi, "Vilnius'ta oturmadik hic, köyde yasiyorduk." Vilnius adini duyunca Anna geliyor hemen aklima. Yillar önce dizboyu bir karda yürüyerek kasabanin rahibini arayisimiz...
Anna doksanli yillarda, yikilan duvarin yikintilari arasindan ne pahasina olursa olsun, yasadigi köyden, sehirden, ülkeden cikmak isteyen binlerce gencten bir tanesiydi. Cocuk bakicisi olarak Almanya'ya gelmis, yaninda kaldigi aileden gizlice üniversitenin Matematik bölümüne kaydini yaptirmisti. Birlikte Almanca ögreniyorduk üniversitede. Almanca Hazirlik bitip, bölüme kayit yaptirmak gerekince, yaptigi temizlik isleriyle ödemesinin mümkün olmadigi bir parayi bankaya yatirmasi kosulunu öne sürdü üniversite. Durum umutsuz yani. Düsünüp duruyorum, nasil bu kiza yardim edebilirim diye. Derken aklima issiz kadinlarin gittigi merkeze gidip, Erika'yi bulmak geliyor. "Erika, " diyorum,"Anna diye bir kiz taniyorum, Litvanya'li. Cok akilli , temiz kalpli bir kiz, Matematik okumak istiyor, kücük bir oda tutmus, temizlikle okul masraflarini karsiliyor ama bu istenen parayi göstermesi imkansiz, var mi aklina gelen bir care?"
Erika altmis yaslarinda, sevimli bir kadin. Düsünüyor kisa bir süre ve: "Tabii var..." diyor. "Bizim rahip Litvanya'ya yardim islerini organize ediyor. Dur, bir telefon edelim!" Ve rahipten cumartesi günü saat 10 icin randevu aliyoruz. Anna ile beraber gidecegiz.
Cumartesi günü geliyor. Nasil bir kar yagiyor. Anna'nin oturdugu sehir yaklasik 100 km uzakta. Saat ona yirmi kala camdan bakip duruyorum, "yok," diyorum kendi kendime, "bu kizin bu havada, bu saatte, buraya gelmesi imkansiz, zaten bir de günlerden cumartesi, calisan otobüsler, trenler de o azdir bugün! Zaten calisanlar da kimbilir ne kadar gecikmelidir!" Tipi giderek artiriyor hizini. Ama ona on kala sokagin basinda görünüyor Anna, kosuyor. Hemen botlarimi, paltomu giyip iniyorum asagiya. Kipkirmizi olmus soguktan, elleri titriyor, heyecan icerisinde, agladi aglayacak: "Sükran, cok geciktim, ne yapacagiz simdi?"
"Merak etme, kilise uzak degil zaten, hemen gidelim," diyorum ve tek bir insanin görünmedigi sokaklarda, daha bozulmadan, yagdigi gibi duran kari yararak güc bela ilerliyoruz tipide. Az sonra rahibin kilisenin yanindaki evinin zilini caliyoruz. Acilmiyor kapi. Anna ile kapinin önünde bekliyoruz, Anna'nin yüzüne bakmaya cesaretim yok, ya kiz bosu bosuna ümitlendiyse, ne olacak? Birkac dakika öylece bekleyip, tekrar caliyoruz zili. Bu kez "Günaydin" diyor birisi, ikinci kat penceresinden. Bakiyoruz, bornozuyla asagi egilmis, gülümseyen bir adam. Anna ile birbirimizin yüzüne bakiyoruz, nereye geldik biz? Tekrar bakiyorum kapinin üzerindeki yaziya, ev dogru, rahibin evi burasi. Zaten kilisenin bahcesindeyiz, herhalde kilisenin bahcesine Sauna, Hamam falan acmazlar! "Kusura bakmayin," diyor rahip yukaridan. "Saatin pili bitmis, uyuyup kalmisim. Hemen üstümü degistirip, aciyorum kapiyi."
Gercekten de bize asirlar kadar uzun gelen bir sürenin ardindan aciliyor kapi. Gelmeden önce Anna'yi orada birakip dönmek niyetindeydim ama birakamiyorum. Birlikte giriyoruz iceri. Baska bir dünyaya giriyoruz sanki. Neredeyse 70 metrekare bir salonun kösesinde acik bir piyano duruyor, kösedeki söminede hala kor var. Bir sicaklik carpiyor yüzümüze, her tarafta resimler asili, heykeller odaya dagitilmis. Sanki rahip lojmanina degil de Modern Sanatlar Müzesine gelmis gibiyiz. Bize kösedeki koltuklari gösteriyor rahip ve hemen konuya giriyor.
"Erika anlatti durumunuzu. Ben hicbir problem görmüyorum. Ne zamana kadar bu paranin yatirilmasi gerekiyor? Tabii size güveniyoruz." diyor ve bize "bu sogukta memnuniyetle bir fincan sicak kahve" sunabilecegini söylüyor. Gözleri piril piril, hep gülüyorlar sanki. Biz de memnuniyetle kabul ediyoruz. Rahatlamisiz.
Birkac gün sonra elinde bir hediye paketiyle cikageliyor Anna. "Ah, Anna niye zahmet ediyorsun, hic gerek yoktu gercekten!" diyorum. Vilnius'un kartpostallarini getirmis Anna. Tek tek bakiyorum hepsine. Güzel bir sehir, tabii ki bu sehrin adini bile hic duymadigimi söyleyemiyorum.
Anna'nin izini coktan kaybettim, rahip hala orad mi bilmiyorum, ama o kartpostallari hala sakliyorum ve birgün mutlaka Vilnius'a gidecegim.
Pazar meydaninin, cicekciler kösesinde bir bankta oturuyorum, otobüsün gelmesine daha vakit var. Bir tarafimdaki bankta yasli Italyan göcmenler var. Diger tarafindaki bankta iki kadin kirik dökük Almanca'lari ile anlasmaya calisiyorlar. "Yok," diyor bir tanesi, "Vilnius'ta oturmadik hic, köyde yasiyorduk." Vilnius adini duyunca Anna geliyor hemen aklima. Yillar önce dizboyu bir karda yürüyerek kasabanin rahibini arayisimiz...
Anna doksanli yillarda, yikilan duvarin yikintilari arasindan ne pahasina olursa olsun, yasadigi köyden, sehirden, ülkeden cikmak isteyen binlerce gencten bir tanesiydi. Cocuk bakicisi olarak Almanya'ya gelmis, yaninda kaldigi aileden gizlice üniversitenin Matematik bölümüne kaydini yaptirmisti. Birlikte Almanca ögreniyorduk üniversitede. Almanca Hazirlik bitip, bölüme kayit yaptirmak gerekince, yaptigi temizlik isleriyle ödemesinin mümkün olmadigi bir parayi bankaya yatirmasi kosulunu öne sürdü üniversite. Durum umutsuz yani. Düsünüp duruyorum, nasil bu kiza yardim edebilirim diye. Derken aklima issiz kadinlarin gittigi merkeze gidip, Erika'yi bulmak geliyor. "Erika, " diyorum,"Anna diye bir kiz taniyorum, Litvanya'li. Cok akilli , temiz kalpli bir kiz, Matematik okumak istiyor, kücük bir oda tutmus, temizlikle okul masraflarini karsiliyor ama bu istenen parayi göstermesi imkansiz, var mi aklina gelen bir care?"
Erika altmis yaslarinda, sevimli bir kadin. Düsünüyor kisa bir süre ve: "Tabii var..." diyor. "Bizim rahip Litvanya'ya yardim islerini organize ediyor. Dur, bir telefon edelim!" Ve rahipten cumartesi günü saat 10 icin randevu aliyoruz. Anna ile beraber gidecegiz.
Cumartesi günü geliyor. Nasil bir kar yagiyor. Anna'nin oturdugu sehir yaklasik 100 km uzakta. Saat ona yirmi kala camdan bakip duruyorum, "yok," diyorum kendi kendime, "bu kizin bu havada, bu saatte, buraya gelmesi imkansiz, zaten bir de günlerden cumartesi, calisan otobüsler, trenler de o azdir bugün! Zaten calisanlar da kimbilir ne kadar gecikmelidir!" Tipi giderek artiriyor hizini. Ama ona on kala sokagin basinda görünüyor Anna, kosuyor. Hemen botlarimi, paltomu giyip iniyorum asagiya. Kipkirmizi olmus soguktan, elleri titriyor, heyecan icerisinde, agladi aglayacak: "Sükran, cok geciktim, ne yapacagiz simdi?"
"Merak etme, kilise uzak degil zaten, hemen gidelim," diyorum ve tek bir insanin görünmedigi sokaklarda, daha bozulmadan, yagdigi gibi duran kari yararak güc bela ilerliyoruz tipide. Az sonra rahibin kilisenin yanindaki evinin zilini caliyoruz. Acilmiyor kapi. Anna ile kapinin önünde bekliyoruz, Anna'nin yüzüne bakmaya cesaretim yok, ya kiz bosu bosuna ümitlendiyse, ne olacak? Birkac dakika öylece bekleyip, tekrar caliyoruz zili. Bu kez "Günaydin" diyor birisi, ikinci kat penceresinden. Bakiyoruz, bornozuyla asagi egilmis, gülümseyen bir adam. Anna ile birbirimizin yüzüne bakiyoruz, nereye geldik biz? Tekrar bakiyorum kapinin üzerindeki yaziya, ev dogru, rahibin evi burasi. Zaten kilisenin bahcesindeyiz, herhalde kilisenin bahcesine Sauna, Hamam falan acmazlar! "Kusura bakmayin," diyor rahip yukaridan. "Saatin pili bitmis, uyuyup kalmisim. Hemen üstümü degistirip, aciyorum kapiyi."
Gercekten de bize asirlar kadar uzun gelen bir sürenin ardindan aciliyor kapi. Gelmeden önce Anna'yi orada birakip dönmek niyetindeydim ama birakamiyorum. Birlikte giriyoruz iceri. Baska bir dünyaya giriyoruz sanki. Neredeyse 70 metrekare bir salonun kösesinde acik bir piyano duruyor, kösedeki söminede hala kor var. Bir sicaklik carpiyor yüzümüze, her tarafta resimler asili, heykeller odaya dagitilmis. Sanki rahip lojmanina degil de Modern Sanatlar Müzesine gelmis gibiyiz. Bize kösedeki koltuklari gösteriyor rahip ve hemen konuya giriyor.
"Erika anlatti durumunuzu. Ben hicbir problem görmüyorum. Ne zamana kadar bu paranin yatirilmasi gerekiyor? Tabii size güveniyoruz." diyor ve bize "bu sogukta memnuniyetle bir fincan sicak kahve" sunabilecegini söylüyor. Gözleri piril piril, hep gülüyorlar sanki. Biz de memnuniyetle kabul ediyoruz. Rahatlamisiz.
Birkac gün sonra elinde bir hediye paketiyle cikageliyor Anna. "Ah, Anna niye zahmet ediyorsun, hic gerek yoktu gercekten!" diyorum. Vilnius'un kartpostallarini getirmis Anna. Tek tek bakiyorum hepsine. Güzel bir sehir, tabii ki bu sehrin adini bile hic duymadigimi söyleyemiyorum.
Anna'nin izini coktan kaybettim, rahip hala orad mi bilmiyorum, ama o kartpostallari hala sakliyorum ve birgün mutlaka Vilnius'a gidecegim.
Thursday 5 August 2010
Koltuk Degnekleri, Bademcikler ve Kör Bagirsaklar
Bir süredir - gecici olarak - sadece koltuk degnekleri ile yürüyebildigimden, alisilageldik hayatimin disinda genelde sadece evde ve evin ücyüz-besyüz metre civarindaki alanda yasiyorum. Cok büyük zorunluluk olmadikca da ne otobüse ne metroyo biniyorum. Ilk günlerdeki acemiligi yensem de hala her merdiven, her girinti cikinti, sanki birdenbire önümde yükselivermis daglar gibi geliyor. Alisveris ise büyük sikinti: Süpermarketlerin kasalari, pazardaki tezgahlarin önünde para ödeyebilmek hareketlerde ciddi bir kivraklik gerektiriyor. Otobüse binmek rahat, cünkü söför yerinden kalkip yardim ediyor. Asagi yukari her metro istasyonunda asansörler var, ama her zaman temiz olduklari söylenemez. Ama en anlamadigim sey, ortopedistin kapisinin neden otomatik kapi olmadigi. Neden hastalarin zar zor o agir kapiyi itmelerinin beklendigi.
Bütün bu süre icerisinde, nadir olarak ve ölü saatlerde yaptigim otobüs ve metro yolculuklarindan ne kadar yasli bir toplumda yasadigimi anliyorum. Mesela dün ögle saatlerinde bindigim otobüste yas ortalamasinin yetmis civarinda oldugunu rahatlikla söyleyebilirim. Ve koltuk degnegi kullanmanin bu toplumda neredeyse siradan oldugunu. Ve Almanlarin sürekli dizkapaklarindan ameliyat olan bir toplum oldugunu. Büyük ihtimalle spor yapmanin yayginligindan kaynaklaniyor bu durum. Dün bir arkadasimla telefonda konusurken ona da anlattim bunlari: "Menisküsüz bir toplum galiba sizinkisi," dedim ve devam ettim:
"Türkiye'de de benim kusagimin bademcikleri yok. Yetmisli yillarda toplu olarak aldirdik bademciklerimizi hepimiz, belki o arada sinirlerimizi de aldirmisizdir!"
"Sadece menisküs degil ki! Benim kusagimin kör bagirsaklari da yok, biz de yetmisli yillarda toplu olarak aldirdik" dedi o da. Gülüstük.
Bugün pazara gitmeyi deneyecegim.
Bütün bu süre icerisinde, nadir olarak ve ölü saatlerde yaptigim otobüs ve metro yolculuklarindan ne kadar yasli bir toplumda yasadigimi anliyorum. Mesela dün ögle saatlerinde bindigim otobüste yas ortalamasinin yetmis civarinda oldugunu rahatlikla söyleyebilirim. Ve koltuk degnegi kullanmanin bu toplumda neredeyse siradan oldugunu. Ve Almanlarin sürekli dizkapaklarindan ameliyat olan bir toplum oldugunu. Büyük ihtimalle spor yapmanin yayginligindan kaynaklaniyor bu durum. Dün bir arkadasimla telefonda konusurken ona da anlattim bunlari: "Menisküsüz bir toplum galiba sizinkisi," dedim ve devam ettim:
"Türkiye'de de benim kusagimin bademcikleri yok. Yetmisli yillarda toplu olarak aldirdik bademciklerimizi hepimiz, belki o arada sinirlerimizi de aldirmisizdir!"
"Sadece menisküs degil ki! Benim kusagimin kör bagirsaklari da yok, biz de yetmisli yillarda toplu olarak aldirdik" dedi o da. Gülüstük.
Bugün pazara gitmeyi deneyecegim.
Subscribe to:
Posts (Atom)